1980’li Yıllarda Azerbaycan Edebiyatında Roman

1980’li yıllar Azerbaycan romanının gelişme ve modernleşme sürecinde başarılı bir dönem olarak kabul edilir. On yıllık zaman kesitinde gerek nicelik, gerekse nitelik bakımından ortaya çıkan yetkin roman örnekleri dikkat çeker. Ülkede romancılığın çağdaş dünya edebiyatını yakından izlemeye başladığı 1980’li yıllar “Yeni Nesir” olarak adlandırılan dönemin son parçasıdır. Azerbaycan edebiyatında 1960 nesri temsilcilerinin ülkede edebiyatın gelişme ve çağdaşlaşma yolunda etkin oldukları bilinmektedir. Edebiyatta nesrin Sovyet baskısından sıyrılıp millî kimlik kazanması bu dönem yazarlarının eserleri aracılığıyla gerçekleşir.   

1980’li yıllarda ardı ardına basılan romanlarda Azerbaycan’a yönelik vatan ve millet sevgisi, millî bilinç gibi konular yoğun şekilde işlenmeye başlar. Gerek tarihî konulara, gerekse halk edebiyatına yönelme eğilimi kuvvetlenir. Eserlerin sosyalist realizm çizgisinden bir miktar uzaklaştığı görülür. Yazarlar başta aile ile insan ilişkileri olmak üzere toplumun ahlaki ve manevi değerlerini yeniden öne çıkarırlar. 

On yıllık zaman kesitinde romanlar aracılığıyla Sovyet sistemini eleştirmeye girişen yazarlar bu tutumlarıyla egemen Sovyet ideolojinin sözcüsü olmaktan uzaklaşırlar. Romancılar millet, vatan, toprak sevgisi gibi kavramları kutsal değerler seviyesine çıkararak ele alırlar. Bu tavırlarıyla vatan kavramını yapay “Sovyet vatanı” anlayışından uzaklaştırıp Azerbaycan vatanı seviyesine yükseltirler. 1980’li yıllarda kaleme alınan romanlar özgür ve bağımsız Azerbaycan cumhuriyeti idealini gerçekleştirme yolunda öncü görevler üstlenmiştir. 

Bu kitapta 1980’li yıllarda romanları yayımlanan Azerbaycanlı yazarların eserleri tespit edilmiş, belirlenen örnekler hakkında yorum ve değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmada Giriş kısmının ardından Azerbaycan edebiyatında modern romanın ortaya çıkışı yazarlar ve eserler üzerinden değerlendirilmiştir. Bu yıllarda Azerbaycan edebiyatında romanın ana çizgileri belirlenmeye çalışılmıştır. Ardından öne çıkan roman yazarları tanıtılmıştır. Her bir yazarın hayatı, sanatçı kişiliği, fikir ve faaliyetleri hakkında açıklamalar yapılırken romancıların doğum tarihleri göz önünde bulundurulmuştur. 1980’li yıllarda egemen olan roman üslubu hakkında örneklere dayalı açıklamalar yapılmıştır. On yıllık zaman kesitinde romancılar tarafından en çok işlenen konular tespit edilmiş, ele alınış biçimi alıntılar eşliğinde yansıtılmıştır. Bu yıllarda eserlerde yer alan şahıs kadrosu ile bu şahısların karakter özellikleri tespit edilmiştir. Tercih edilen mekânların romana neler kattığı anlaşılmaya çalışılmıştır. Araştırma ve incelemeden elde edilen veriler sonuç bölümünde değerlendirilmiştir. 

Eser aracılığıyla okuyucular 1980’li yıllarda Azerbaycan romancılığı hakkında bilgi sahibi olacak, on yıllık zaman kesitinde ortaya çıkan Azerbaycan romanını yakından tanıma fırsatı bulacaktır.