Annesi, Sultan Abdülmecid’in kızı Seniha Sultan; babası, Damad Mahmud Celâleddin Paşa’dır. Küçüklüğünden itibaren iyi bir eğitim görmüştür. Yirmi yaşında iken babası ve kardeşi Lütfullah Bey ile birlikte Avrupa’ya yerleşmiştir. Burada hayatının büyük bir bölümünü etüde ayırmıştır. H. Poincarè, Haeckel, Büchner, Fouillèe, Le Play, E. Démolins’i okumuştur. Böylece müspet ilimlere duyduğu yakın ilgi, onu natüralist ve pozitivist akımlara yaklaştırmıştır.
1906-1908 yıllarında Paris’te Terakki adında aylık Türkçe bir dergi çıkarmıştır. Çöküşe doğru yol alan Osmanlı toplumunun kurtuluşuna bir çözüm yolu bulabilmek azmiyle Science Sociale Cemiyeti’ne girmiştir. Bu ilmî ekolden aldığı ilhamlarla, toplumun ihtiyaçlarına uygun olabilecek nitelikte bir reform programı geliştirmeye çalışmıştır. Meşrutiyet’in ilânından sonra (1908) İstanbul’a dönmüştür.
Fikir yönünden sosyal hayatta “Şahsî Teşebbüs”ü, devlet yönetiminde de “Adem-i Merkeziyet” fikrini benimsemiştir. Avrupa’da iken şekillenen bu düşünceleri, ilk kez “Teşebbüs-i Şahsî ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti”nin programında yer almıştır. Adem-i Merkeziyetçi görüş, devleti bölünmeye götürecek bir ilke şeklinde değerlendirilerek Genç Türkler tarafından tepkiyle karşılanmıştır. İttihat ve Terakki Cemiyetince de şiddetle eleştirilen bu anlayış, Osmanlı Ahrar Fırkası ile Hürriyet ve İtilâf Fırkası programlarına aksettiyse de politik alanda pek etkili olamamıştır.
Prens Sabahaddin’e göre Osmanlı toplumunun kurtuluşu Endividüalizm’in (Ferdiyetçilik) geliştirilmesine bağlı idi. Bu sebeple Osmanlı ülkesinde siyasî reformlardan önce, sosyal reformlara ihtiyaç vardı. 1924’de Osmanlı hanedanı yurt dışına çıkarılınca o da İsviçre’ye yerleşmiştir.
Durkhaim Sosyolojisi’nin Ziya Gökalp tarafından İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin fikir organı haline getirilmesi ve bu Cemiyet’in olumsuz yaklaşımları, onun büyük ölçüde ihmal edilmesine, hatta unutulmasına yol açmıştır.